Pas vdekjes së nënës, im vëlla Kastrioti, më dha
në dorë një fletore me kapak të trashë.
-Këtë, nëna e ka lënë për ty,- tha ai.
Ishte ditari i nënës sonë. Mbi kapak qe ngjitur një fletushkë shënimesh
e verdhë, ku ajo kishte lënë porosinë e fundit .
“Albana, mos harro. Në qoftë se ky rrëfim do të botohet,
do të gjesh vend për fotografitë që e bëjnë më të besueshëm,
duke filluar që nga djegia e Kullës së Melyshajve deri tek
varrimi i nanës…”
Ishte amaneti i nënës sime, porosia e saj të fundit që ma
kish lënë mua për ta përcjell tek ju.
Dhe unë e solla këtu në origjinal.
Hyrje
Gjatë një çerek shekulli jete në SHBA u mësova
ta shoh botën me një këndvështrim të plotë e
të paanshëm.
Me këtë botkuptim, gjashtë vjet më parë,
u ula për të shkruar librin “Yjet nuk janë të kuq”,
kushtuar figurës së Pal Melyshit dhe familjes të njohur
të Melyshajve me të vërtetat jetsore e historike.
Libri i ri që keni në dorë është ditari
i nënës sime, motrës së Palit. Gjatë leximit
u shkreha në vaj disa herë, sepse kishte shumë gjëra
që unë, e bija, nuk i dija. Më kujtohet që nëna
më pat thënë për gjyshen që ajo i “mbante
vuajtjet brenda vetes dhe fëmijëve të saj nuk ua thoshte
kurrë, sepse nuk donte që ata të rriteshin të trishtuar”.
Edhe nëna ime kishte bërë të njëjtën
gjë me ne.
Një lexuese më pyeti nëse “Bota me një sy” mund
të konsiderohet si pjesë e dytë e librit “Yjet
nuk janë të kuq”, e sagës së Melyshajve.
Po, ky libër mund të konsiderohet si pjesë e sagës.
I dedikohet dy zonjave për mua të pakrahasushme, që u
bënë viktima të urrejtjes klasore brenda e jashtë familjes:
Nënë Davës, -nënës së Pal Melyshit,
dhe motrës së tij të vetme Marie Melyshit. Libri shpalos
atmosferën armiqsore në të cilën mbijetuan, në rastin
më të ashpër të luftës së klasave -brenda
familjes, që u zhuriste zemrën si hekur i skuqur i ferrit.
Për Pal Melyshin është folur herë pas here në shtyp
e u shkruan libra. U bë edhe një film për të “Operacioni
zjarri”. Por heroin e lanë “jetim”, të shkëputur
nga familja e tij imediate. Askush s’foli për nënën
e tij, motrën, dhe as për vëllezërit në moshë të njomë që shoqëronin
nënën e tyre nga një internim në tjetrin, për
12 vjet. Askush nuk e përmendte kalvarin e mundimshëm të kësaj
gruaje të pafajshme pas telave me gjëmba. Pse?
Bota qe e madhe, por ne kishim vetëm një sy për të parë e
një vesh për të dëgjuar.
Ndërkohë brezit të ri i duhet të gërmojë thellë në minierë për
të njohur botën në të cilën jetuan prindërit
e gjyshërit e tyre.
Shpresoj që ky libër-ditar të jetë një kontribut
për ta.
Albana Melyshi Lifschin
Shkurt, 2019
Charlotte, NC, USA
