I.
Pas një ndërprerje prej rreth një gjysëm shekulli, emigracioni
i ri shqiptar po shfaqet përsëri në Amerikë, por ai ndryshon
shumë nga ai i pari. Shqiptarët e sotëm, një pjese e
madhe të arsimuar e me kulturë nuk vrapojnë më për
një copë bukë. Ata i kanë hyrë me guxim jetës
në zhvillimin e saj e këtë e pasqyrojnë edhe personazhet
e tregimeve të "Kafe Shkodra e Nju Jorkut" që kanë me të drejtë pretendime
për aftësitë dhe personalitetin e tyre. Kur nis e lexon një nga
kjo tufë tregimesh akoma pa arritur në paragrafët e fundit,
të lind dëshira të shfletosh edhe tituj të tjerë e
pastaj pa humbur kohë kthehesh tek i pari e në vazhdim kureshtja
të shtyn të lexosh me ëndje e kënaqësi.
Tregimet e "Kafe Shkodra e Nju Jorkut" kanë ngjyra afiniteti, janë shkruar
me thjeshtësi, ndjenjë e dialog tërheqës. Në mjaft
raste ato i zbukuron një humor i hollë e jetësor.
II.
Të gjithë pa
pritur e pa pandehur u ngritëm, morëm valixhet, një foto të nënës,
kush një paketë cigare `Durrësi` e kush tjetër
një kartolinë që të mos ta harronte vendin e tij...dhe
ikëm. Nga mbas lamë sytë e nënave që lëshuan
poshtë dy pika lot.
Por dhe atje ku shkuam e kuptuam se ne nuk ishim prej atij brumi.
Ne ishim të tjerë dhe gjithçka përreth na dukej e huaj, e largët,
e ftohtë.
Edhe ajo iku dhe erdhi e vetme në kryeqytetin e botës, aty ku gradaçelat
plagosin qiellin, ajo, ishte vetëm. Ngushëllimi i saj ishte një kafene
e mjegulluar nga tymi i cigares, por me një emër të dashur "Kafe
Shkodra". Sa bukur tingëllonte kjo fjale në mes të asaj shkretëtire
njerëzore!
Ajo mori penën një ditë dhe u ul e ja tregoi letrës ato
qe kishte përbrenda, dhimbjen, ndarjen, hidhërimin, mallin për
të bekuarin atdhe që kurrë se kishte harruar.
Ajo shkruante dhe qante, dhe lotët derdheshin mbi letër, mbi tavolinën
e Kafe Shkodrës, pranë filxhanit të kafes...Ajo shkroi:
"
Kafe Shkodra e Nju Jorkut"
Unë e mora në dorë këtë libër dhe e lexova, pashë dhimbjet
e mia në tregimet e saj, pashë veten time aty, mes fletëve,
pashë të mallkuarin MERGIM. E lehtë ta thuash, e vështirë ta
jetosh.
Alban Tartari
Universiteti i Ankarase, TURQI
(Melyshi Lifschin, Albana. "Kafe Shkodra e Nju Jorkut", Shtëpia Botuese, KOHA, Tirane 1999.)
